Pies tropiący – jak wyszkolić psa, aby szukał po zapachu?
Strona główna » Poradnik » Psy » Rasy psów »
Psy tropiące, dzięki ich wyjątkowym zdolnościom węchowym są wszechstronnie wykorzystywanymi czworonogami – sprawdzają się zarówno jako towarzysze myśliwych na polowaniach, jak i pomocnicy w akcjach ratunkowych, poszukiwawczych i policyjnych. Wychowanie psa tropiącego wymaga od właściciela wiedzy jak prawidłowo zająć się szkoleniem zwierzaka, tak aby w pełni wykorzystać jego potencjał. Nauka tropienia jest równocześnie dobrą metodą na stymulowanie pracy umysłowej psa. Ćwiczenie węchu może być praktykowane z pupilem każdej rasy, ale w szczególności istotne jest u psów myśliwskich takich jak teriery, gończe czy posokowce.
Jak działa psi nos?
Węch to najsilniejszy ze zmysłów jakimi posługuje się każdy pies. Rozwój narządu węchu rozpoczyna się jeszcze w okresie płodowym, a zaczyna działać kilka godzin po narodzinach szczenięcia. Aby łatwiej zrozumieć jak bardzo wyczulony jest psi węch, najlepiej porównać liczby: ludzie posiadają około 10-20 milionów komórek węchowych, natomiast psy mają ich ponad 10 razy więcej, czyli od 100 do 300 milionów. Część mózgu psa, która odpowiada za jego węch, jest czterokrotnie większa niż analogiczny obszar mózgu u ludzi. Na doskonały węch psów mają także wpływ ich ruchome nozdrza, którymi pies może poruszać niezależnie od siebie, co pomaga mu wyznaczyć kierunek dochodzących do niego zapachów. Wpływ na zdolność wyłapywania zapachów ma także duża wilgotność nosa – cząsteczki zapachowe z łatwością rozpuszczają się w cieczy pokrywającej nos, następnie spływają do komór nosowych, w których znajdują się receptory węchowe. Psy rozkładają także docierającą do nich mieszaninę zapachów na poszczególne jej składniki oraz wyczuwają różnice w stężeniach zapachu, dzięki czemu potrafią określić w którą stronę oddaliła się poszukiwana przez nie osoba lub zwierzyna.
Jak nauczyć psa tropienia?
Nie każdy pies będzie miał predyspozycje do zostania wybitnym tropicielem, ponieważ możliwości węchowe psów, różnią się w zależności od rasy. Dużo słabszy węch mają psy z krótką kufą, niż osobniki należące do ras wyróżniających się długim pyskiem, co związane jest możliwościami objętościowego pomieszczenia większej lub mniejszej ilości komórek węchowych. Najbardziej wyczulone nosy mają rasy myśliwskie, których przodkowie od wieków selekcjonowani byli pod względem umiejętności tropienia.
W tropieniu rozróżniamy dwa rodzaje pracy czyli górnym bądź dolnym wiatrem. Tropienie górnym wiatrem opiera się na wyłapywaniu zapachu bezpośrednio z powietrza i jest charakterystyczną formą pracy dla wyżłów. W typie pracy dolnym wiatrem, który charakterystyczny jest dla tropowców i posokowców, psy wykorzystują ślad zapachowy pozostawiony na ziemi i roślinach. Wyjątkowo wszechstronne są natomiast spaniele, gdyż w swojej pracy wykorzystują obie wymienione wcześniej formy.
Do najpopularniejszych ras psów myśliwskich, obdarzonych wyjątkowo silną mocą nosa zaliczamy: bloodhounda, posokowca hanowerskiego i bawarskiego, gończego polskiego oraz ogara polskiego.
Jak nauczyć psa szukać po zapachu?
Pierwsze zabawy węchowe
Nauka tropienia, jeśli chcemy by przyniosła dobre rezultaty, powinna być wprowadzona do planu szkolenia szczeniaka już od pierwszych miesięcy jego życia. Gdy nasz pupil zaadoptuje się już w nowym środowisku, powinniśmy rozpocząć jego układanie – gdy pies opanuje podstawy czyli zacznie reagować na imię, przychodzić do nas na zawołanie i wykonywać komendę siad, będzie to idealny moment aby wprowadzić naukę tropienia. Szkolenie możemy rozpocząć od prostych zabaw. Zaczynamy od chowania smakołyku w jednej ręce, następnie podsuwamy pod nos psa obie zaciśnięte pięści, aby mógł je powąchać i wskazać, w której z nich ukryta została nagroda. Początkowo nasz pupil może mieć trudności ze wskazaniem odpowiedniej dłoni. W tej sytuacji otwieramy dłoń i dajemy pieskowi smakołyk – w ten sposób szczeniak powinien szybko nauczyć się rozróżniać dłoń z ukrytą nagrodą. Kolejnym punktem nauki będzie ukrycie smakołyku poza polem widzenia naszego pupila, aby utrudnić mu zadanie. Pomagamy szczeniakowi i nakłaniamy go do poszukiwań wydając komendy wąchaj i szukaj.
Posługiwanie się dolnym wiatrem
Pies tropiący powinien umieć posługiwać się tzw. dolnym wiatrem, więc gdy nasz szczeniak opanuje już zdolność rozróżniania zapachów i szukania przysmaków, powinniśmy rozpocząć naukę tej umiejętności. Przyda nam się w tym celu kilka metrów włóczki oraz smakołyk w postaci kawałka mięsa, który jednak nie pozostawi krwistego śladu na sznurku, który umożliwiłby poszukiwanie nagrody za pomocą wzroku. Włóczkę rozciągamy w mieszkaniu, w linii prostej. Następnie przeciągamy po niej kawałek mięsa, tak aby zostawił na niej swój zapach. Na samym końcu sznurka zostawiamy smakołyk, jednak przykrywamy go, aby ukryć go przed wzrokiem psiaka. Naprowadzamy szczeniaka na sam początek sznurka i następnie nakłaniamy psa do poszukiwań ukrytego kawałka mięsa wydając polecenia szukaj i wąchaj. Gdy pies odnajdzie smakołyk w nagrodę może go zjeść. W kolejnych etapach utrudniamy zabawę, wydłużając włóczkę i robiąc jej załamania. Kiedy poszukiwanie smakołyka w domu nie będzie już sprawiać trudności naszemu pupilowi, przenosimy zabawę na dwór, gdzie inne zapachy mogą rozpraszać szczeniaka i utrudniać mu zadanie.
Kiedy pies opanuje te proste czynności i zacznie prawidłowo używać swojego nosa do pracy dolnym wiatrem, możemy przejść do następnego etapu nauki.
Mantrailing – na czym polega?
Mantrailing to jeden z rodzajów tropienia użytkowego, który wziął swoją nazwę od połączenia dwóch angielskich słów czyli: man – człowiek i trail – tropić. Jak łatwo wywnioskować, w mantrailing’u zadaniem psa jest odnalezienia człowieka. Na początku pies tropiący musi pobrać zapach z przedmiotu, dotykanego wcześniej przez osobę, która ma zostać wytropiona. Jeśli chcemy by pies podjął ślad wystarczy, żeby poszukiwana osoba dotknęła wcześniej chusteczkę lub patyk, a czworonóg po powąchaniu przedmiotów już powinien być w stanie zidentyfikować zapach i za nim podążyć. Nie jest to jednak proste zadanie. Aby pies ruszył za konkretnym śladem musi być także skupiony na celu, mieć odpowiednią motywację oraz nie ulegać rozproszeniu przez czynniki napływające z otoczenia takie jak np. inne zapachy i odgłosy. Musi na bieżąco analizować dokąd biegnie ślad w środowisku. Jako, że mantrailing zaliczany jest jako tropienie użytkowe, wynikiem tej aktywności powinna być możliwość zastosowania jej w praktyce przez człowieka czyli na przykład odnalezienie zagubionej w lesie osoby.
W mantrailing’u przydatna jest umiejętność posługiwania się dolnym wiatrem przez psa. W przypadku gdy chcemy wyćwiczyć u niego umiejętność tropienia człowieka powinniśmy wykorzystać moment gdy nasz pupil zajęty jest zabawą i schować się w krzakach, tak aby zniknąć z jego pola widzenia. Gdy pies zorientuje się, że nie ma nas w pobliżu powinien zacząć nas szukać, używając do tego węchu. Będzie podążał za pozostawionym przez nas śladem zapachowym. W momencie odnalezienia nas przez psiaka powinniśmy nagrodzić go smakołykiem, za poprawnie wykonane zadanie. Ćwiczenie to pomoże także w nauczeniu psa zbytniego nie oddalania się w terenie.
Próby pracy – test zdolności psów myśliwskich
Rasowe tropowce, zaliczane do psów myśliwskich podlegają próbom pracy – testom, które mają na celu sprawdzić użytkowość psa. Każdy rodzaj prób składa się z kilku konkurencji, w których oceniane są zarówno cechy wrodzone jak i nabyte zdolności psa – również umiejętność tropienia. Aby wziąć udział w próbie, pies musi być zarejestrowany w Polskim Związku Kynologicznym, bądź w zagranicznej organizacji zrzeszonej w FCI. Ponadto musi mieć ukończone co najmniej 9 miesięcy. Główne cele, dla których organizowane są próby oraz konkursy pracy to wyselekcjonowanie osobników o najlepszej użytkowości dla ich dalszego wykorzystania w hodowli, możliwość oceny stopnia przygotowania psów do wykorzystania w łowiectwie oraz wpływ na rozwój kynologii łowieckiej poprzez rywalizację i promocję.
Zasady konkursów pracy tropowców
W konkursach organizowanych dla tropowców mogą brać rasy psów myśliwskich, które należą do następujących grup FCI: III, IV, V, VI (w tym posokowce, które mają osobne konkursy dla ich klasy), VII oraz VIII. Ponadto, konkursy powinny być organizowane z zachowaniem konkretnych wymogów. Zalecane jest, aby rozpocząć próby o świecie, co związane jest ze zwyczajami łowieckimi czyli poszukiwaniem postrzałków (zranionej zwierzyny) o wczesnych porannych godzinach. W trakcie konkursu zdolności węchowe psów tropiących mogą być sprawdzane po farbie (czyli krwi postrzałka) leżącej od 8 do 16 godzin oraz leżącej minimum 40 a maksimum 48 godzin – z zastrzeżeniem, że aby pies został dopuszczony do drugiego etapu, musi posiadać dyplom z konkursu z farbą leżącą 8 -16 godzin. Każdy pies tropiący podczas konkursu pracuje pojedynczo, w kolejności zgodnej z wylosowanym numerem startowym. W zależności od poziomu, próba trwa 40 bądź 60 minut. Pracę psów ocenia się na podstawie ustalonych, stałych współczynników. Psom, które brały udział w konkursie przyznaje się dyplomy I, II lub III stopnia, na podstawie osiągniętej sumy punktów. Psy, które uzyskają najwyższy III stopień otrzymują certyfikat użytkowości wystawiany przez Polski Związek Kynologiczny.
Czy warto uczyć psa tropienia?
Jeżeli Twój pies należy do jednej z ras myśliwskich to wprowadzenie treningu węchowego jest koniecznym elementem, który należy wprowadzić do szkolenia Twojego pupila. Jednak ćwiczenie węchu warto wprowadzić u każdego psa, bez względu na rasę. Nauka tropienia, poza oczywistym celem, czyli nauczeniem psa szukać po zapachu, to także świetny sposób na zacieśnienie relacji z psem – podczas szkolenia spędzamy czas z pupilem oraz uczymy go cierpliwości. Ponadto jest to dobry sposób na trening umysłowy psa, dzięki czemu zapewnimy zwierzakowi rozrywkę i uchronimy go przed nudą. Dlatego nawet jeśli Twój pies nie należy do jednej z ras myśliwskich, warto jest wprowadzić elementy nauki tropienia nawet w postaci najprostszych zabaw do życia szczeniaka.
Autor
Redakcja RankingKarm.pl